Plan rasta za Zapadni Balkan usvojila je Komisija 8. novembra 2023. godine.
Ciljevi Plana su:
– integracija partnerskih zemalja Zapadnog Balkana u jedinstveno tržište EU,
– unapređenje regionalne ekonomske saradnje,
– produbljivanje reformi povezanih sa EU,
– povećanje predpristupnog finansiranja radi ubrzanja socio-ekonomske konvergencije Zapadnog Balkana ka EU.
Plan rasta podstiče pripreme zemalja kandidata za članstvo u EU, donoseći određene prednosti pre potpunog integrisanja u EU.
Ovo bi trebalo značajno ubrzati proces proširenja i rast njihovih ekonomija.
Ekonomska konvergencija ključni je element približavanja partnerskih zemalja Zapadnog Balkana EU. Nedostatak konvergencije predstavlja veliki izazov za region, koji trenutno doseže oko 35% prosečnog nivoa EU.
Plan rasta ima potencijal da udvostruči veličinu ekonomija Zapadnog Balkana u narednoj deceniji.
Kao podrška ovom procesu, usvojen je novi finansijski instrument od 6 milijardi evra – Objekat za reforme i rast Zapadnog Balkana, za period 2024-2027.
Plan rasta će se implementirati kroz novi finansijski
instrument: predloženi instrument za reformu
i rast za Zapadni Balkan u iznosu od 6 milijardi
eura.
EU će prije pristupanja otvoriti određena područja jedinstvenog tržišta EU za partnere
sa Zapadnog Balkana, što će građanima donijeti opipljivu korist. Partneri sa Zapadnog
Balkana će morati da preduzmu fundamentalne reforme, usklade se sa acquis-em i
ispune svoje obaveze u okviru Zajedničkog regionalnog tržišta.
Fokus će biti na sljedećih sedam početnih prioritetnih područja:
Razvoj zajedničkog regionalnog tržišta je neophodan iz dva razloga:
Da bi povećali društveno-ekonomsku konvergenciju, partneri sa Zapadnog Balkana će morati da izvrše reforme u temeljnim oblastima.
Svaki partner sa Zapadnog Balkana će implementirati Reformsku agendu sa setom prioritetnih reformi raščlanjenih na prekretnice, takozvane „uslove plaćanja“. Njihovo ispunjavanje će pokrenuti oslobađanje sredstava iz novog Plana rasta.
T6 milijardi eura vrijedan Instrument za reformu i rast za Zapadni Balkan kombinuje
grantove i kredite. Ovaj novi instrument dopunit će trenutnu finansijsku pomoć
u okviru Instrumenta za pretpristupnu pomoć (IPA III).
Ovaj instrument ima ukupni finansijski budžet od 6 milijardi eura za period
od 2024-2027, koji se sastoji od sljedećeg:
Najmanje 50% ukupnog iznosa (grantova i kredita) biće upotrijebljeno za
investicije kroz Investicioni okvir za Zapadni Balkan (WBIF). Preostali
krediti biće namijenjeni vladama Zapadnog Balkana. Puštanje svih
fondova zavisiće od napretka u implementaciji mjera iz Reformskih
Agendi.
Isplate će se vršiti dva puta godišnje, na osnovu zahtjeva koje
podnose partneri sa Zapadnog Balkana i nakon što Komisija
provjeri da li su ispunjeni relevantni uslovi, preduslovi i opšti uslovi,
kao što su makrofinansijska stabilnost, dobro upravljanje javnim
finansijama,transparentnost i nadzor budžeta.
U slučaju da se ne ispune uslovi plaćanja, Komisija će suspendovati
ili odbiti odgovarajući iznos od uplata. Zapadnobalkanski partner će
imati 1-2 godine da ispuni sve uslove, inače će se iznos preraspodijeliti
ostalima u narednim godinama.
Komisija odobrava Reforme agende za Albaniju, Kosovo, Crnu Goru, Sjevernu Makedoniju i Srbiju
Sastanak lidera u Briselu
Sastanak lidera u Kotoru
Propis o Reformi i rastu objektiv stupa na snagu
Sastanak lidera u Tirani
Sastanak lidera u Skoplju
Komunikacija Komisije o novom Planu rasta za Zapadni Balkan
